Przeziębienie w ciąży - wszystko, co musisz wiedzieć

Czym jest przeziębienie?

Przeziębienie to stan chorobowy o łagodnym przebiegu, pojawiający się w związku z infekcją górnych dróg oddechowych - jamy nosowej i gardła. Spowodowane jest przez różnego rodzaju wirusy (wyodrębniono aż 200 typów drobnoustrojów, które mogą wywoływać przeziębienie).

Typową cechę powodujących to schorzenie wirusów stanowi wysoka zakaźność. Mogą łatwo rozprzestrzeniać się w otoczeniu osoby chorej. Do infekcji dochodzi zarówno przez bliski kontakt z zakażonym, jak i przeniesienie wydalanych przez niego podczas kaszlu, kichania, wydmuchiwania nosa czy mówienia wirusów z różnych powierzchni w okolice oczu, ust lub nosa.

U osób dorosłych przeziębienie rozwija się średnio 2-3 razy w roku. Najczęściej objawy pojawiają się w czasie zimy i wiosny.

Ciąża jest okresem, w którym praca układu immunologicznego chroniącego przed infekcjami podlega wielu adaptacjom. U wielu kobiet ciężarnych obserwuje się zwiększoną podatność na zakażenia, w tym przeziębienie. Jednocześnie przebycie choroby może być trudniejsze podczas ciąży, ponieważ objawy infekcji często nakładają się na istniejące już fizjologiczne dolegliwości powszechne wśród u kobiet spodziewających się dziecka, m.in. zmęczenie i osłabienie, nudności, duszności czy problemy ze snem.

Czy przeziębienie w ciąży wiąże się z zagrożeniem dla dziecka?

W zdecydowanej większości przypadków przeziębienie u kobiety ciężarnej nie prowadzi do wystąpienia żadnych negatywnych skutków dla zdrowia płodu. Za ważny aspekt zapobiegania powikłaniom wpływającym na rozwój dziecka uznaje się przeciwdziałanie wysokiej gorączce, która (szczególnie w I trymestrze ciąży) może zwiększać ryzyko wystąpienia wad wrodzonych. Poza tym duże znaczenie ma dobór ewentualnie stosowanych leków pod kątem bezpieczeństwa dla kobiet ciężarnych.

Objawy przeziębienia w ciąży

Wśród głównych objawów przeziębienia u kobiety w ciąży można wymienić:

• Kaszel,
• Kichanie,
• Katar,
• Zatkany nos,
• Ból gardła,
• Ból głowy o niedużym stopniu nasilenia,
• Nieznacznie podwyższona temperatura ciała,
• Uczucie osłabienia.

Objawy przeziębienia najczęściej zaczynają być odczuwalne w ciągu kilku dni po tym, jak dojdzie do zakażenia. Typowo po kolejnych 2-3 dniach ulegają złagodzeniu. Całkowicie ustępują zazwyczaj w ciągu tygodnia.

Jak rozpoznać przeziębienie?

Przeziębienie najczęściej diagnozuje się na podstawie wymienionych powyżej objawów. Ze względu na łagodny i samoograniczający się przebieg tego rodzaju infekcji zwykle nie przeprowadza się testów potwierdzających rozpoznanie.

Różnicowania przeziębienia od grypy, która jest cięższym stanem i zdarza się, że prowadzi do poważniejszych powikłań (na co kobiety w ciąży są nieco bardziej narażone), czasami także można dokonać porównując występujące objawy do typowego dla tych schorzeń obrazu klinicznego.

Grypa charakteryzuje się przede wszystkim pojawieniem się gorączki, której mogą towarzyszyć dreszcze oraz bóle mięśni. W przebiegu tej choroby znacznie częściej odczuwane są również nasilone bóle głowy oraz poczucie ogólnego osłabienia i rozbicia. Rzadziej niż przy przeziębieniu występują natomiast objawy, takie jak katar, zatkany nos i ból gardła. Wyraźne dolegliwości w przypadku grypy typowo pojawiają się nagle, a w przebiegu przeziębienia do ich rozwoju dochodzi powoli.

Pogłębiona diagnostyka może być potrzebna w sytuacji, gdy istnieją przesłanki, że objawy zostały wywołane przez inne schorzenie o typowo cięższym przebiegu, np. COVID lub zapalenie płuc.

Kiedy objawy przeziębienia powinny zaniepokoić?

Przeziębienie jest z założenia łagodnym (choć często uciążliwym, wywołującym znaczny dyskomfort) stanem chorobowym. Jego objawy mogą jednak zostać pomylone z dolegliwościami wynikającymi z innych schorzeń. Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli w czasie ciąży pojawiają się następujące symptomy:

• Duszności, trudności w oddychaniu,
• Ból w klatce piersiowej,
• Wysoka gorączka, w szczególności, jeśli nie spada po zażyciu paracetamolu,
• Nasilone wymioty,
• Krwawienie z pochwy,
• Ograniczenie wyczuwalnych ruchów płodu.

Zasięgnięcie porady medycznej jest wskazane również w sytuacji, gdy objawy przeziębienia w czasie ciąży utrzymują się przez czas dłuższy niż 10 dni lub stopień ich nasilenia nie zmniejsza się po około 5 dniach. Dobry pomysł stanowi także skonsultowanie się z lekarzem, jeśli objawy niemal ustąpiły, a następnie powróciły z większą siłą.

Przeziębienie w ciąży – jak leczyć?

Przeziębienie jest rodzajem infekcji, która ustępuje samoistnie w ciągu około tygodnia. Dostępne metody leczenia nie skracają całkowitego czasu trwania związanych z nią dolegliwości, ale mogą doraźnie je łagodzić i zmniejszać dyskomfort.

Farmakoterapia – co brać na przeziębienie w ciąży?

Przy stosowaniu jakichkolwiek leków w czasie ciąży, w szczególności dostępnych bez recepty, należy zachować dużą ostrożność. Zaleca się, by przed przyjęciem jakichkolwiek środków farmakologicznych upewnić się, że są one bezpieczne dla płodu, zasięgając porady farmaceuty lub lekarza. W czasie przeziębienia w ciąży warto ograniczyć przyjmowanie leków do tych faktycznie potrzebnych, przynoszących ulgę i stosowanych tylko przez czas, kiedy dolegliwości są uciążliwe.

Głównym, bezpiecznym dla kobiet ciężarnych, środkiem farmakologicznym wykorzystywanym do łagodzenia objawów infekcji jest paracetamol. Można go przyjmować w ilości do 4 g (czyli 4000 mg) na dobę, zwykle stosując dawkowanie po 1-2 tabletki maksymalnie 4 razy dziennie. Paracetamol pomaga łagodzić związane z przeziębieniem dolegliwości bólowe oraz obniżać temperaturę ciała.

Nie zaleca się przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak aspiryna i ibuprofen (w szczególności w I oraz III trymestrze ciąży). Trzeba też zaznaczyć, że przeziębienia nie leczy się antybiotykami, ponieważ są to środki, które nie działają na wywołujące je wirusy.

Warto pamięta

również, że niektóre leki oraz suplementy ziołowe i witaminowo-mineralne „na odporność” nie powinny być stosowane w ciąży, dlatego nie należy sięga

po nie na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem.

Domowe sposoby na przeziębienie w ciąży

Jedną z nielicznych domowych metod łagodzenia objawów przeziębienia o udokumentowanej skuteczności jest picie napoju na bazie cytryny i miodu. Działanie tych składników pomaga niwelować kaszel, dając efekty zbliżone do obserwowanych po zastosowaniu leków. Wystarczy przygotować kubek z ciepłą (nie gorącą) wodą i wymieszać ją z sokiem wyciśniętym z połowy cytryny oraz 1-2 łyżeczkami miodu. Taki napój warto wypić jeszcze zanim wystygnie.

Ważnym elementem postępowania w czasie przeziębienia jest dbanie o picie wystarczającej ilości płynów. Odpowiedni poziom nawodnienia pozwala m.in. utrzymać wilgotność błon śluzowych, co pomaga w redukowaniu objawów. Picie większej ilości płynów jest wskazane szczególnie, jeśli pojawia się gorączka. Można wybierać zarówno wodę (najlepiej ciepłą), wspomniany wyżej napój miodowo-cytrynowy (warto dodawać do niego także starty imbir), herbaty, jak i zupy. Lepiej unikać napojów o wysokiej zawartości cukrów (miód uznaje się za wyjątek ze względu na właściwości przeciwdrobnoustrojowe).

Bardzo istotny aspekt leczenia przeziębienia w czasie ciąży stanowi także zapewnienie sobie dużej ilości odpoczynku i snu oraz unikanie sytuacji stresowych. Te czynniki mają znaczący wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego.

Profilaktyka przeziębienia w czasie ciąży

W zapobieganiu wystąpieniu przeziębienia istotne są przede wszystkim dwa aspekty: unikanie narażenia na wirusy oraz wspomaganie prawidłowej pracy układu immunologicznego.

Oto podstawowe zasady profilaktyki infekcji związanej z przeziębieniem:

• Dbaj o higienę rąk – myj je często ciepłą wodą z mydłem. W razie, gdy nie ma takiej możliwości używaj żeli dezynfekujących o zawartości przynajmniej 60% alkoholu.
• Nie dotykaj oczu, ust ani jamy ustnej, w szczególności w sytuacji, gdy przebywasz w zbiorowisku ludzi lub w pobliżu osoby przeziębionej.
• Unikaj kontaktu z osobami chorymi. Jeśli jesteś w sytuacji, że np. przeziębiony jest twój domownik i nie masz możliwości ograniczenia kontaktu z nim, pamiętaj o przestrzeganiu dodatkowych zasad higieny. Regularnie dezynfekuj powierzchnie, których dotyka zakażona osoba. Przypominaj jej o każdorazowym zasłanianiu ust chusteczką w czasie kaszlu czy kichania, niezwłocznym wyrzucaniu jej i myciu rąk.
• Dbaj o wystarczającą ilość odpoczynku i snu.
• Przy braku przeciwwskazań podejmuj regularnie aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności.
• Dbaj o zbilansowaną dietę, bogatą w warzywa i owoce oraz zboża, z uwzględnieniem zdrowych produktów białkowych (ryb, chudego mięso, nasion roślin strączkowych). Spożywaj nabiał (w szczególności fermentowane produkty mleczne) i dodawaj do swoich posiłków zdrowe tłuszcze w postaci olejów roślinnych (rzepakowego, oliwy z oliwek), a także orzechów oraz nasion.
• Pamiętaj o suplementacji witaminy D w dawce zgodnej z zaleceniami lekarskimi.
• Pomyśl i porozmawiaj z lekarzem o zaszczepieniu się przeciwko grypie i krztuścowi, aby ochronić siebie i dziecko przed innymi groźnymi chorobami

Źródła:

1. MedlinePlus Common Cold, National Library of Medicine, dostęp: https://medlineplus.gov/commoncold.html#summary.
2. Centers for Disease Control and Prevention (2024) About Common Cold, dostęp: https://www.cdc.gov/common-cold/about/index.html#.
3. Centers for Disease Control and Prevention (2022) The Difference Between Cold and Flu, dostęp: https://www.cdc.gov/flu/about/coldflu.html?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/flu/symptoms/coldflu.htm.
4. Waller D. K., Hashmi S. S., Hoyt A. T. (2017) Maternal report of fever from cold or flu during early pregnancy and the risk for noncardiac birth defects, National Birth Defects Prevention Study, 1997–2011, Birth Defects Research, 110(4): 342-351, dostęp: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/bdr2.1147.
5. National Health Services (2023) Cough, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/cough/.