Skład i rola mleka mamy

Skład mleka mamy to prawdziwy cud natury. Dzięki odpowiedniej ilości składników odżywczych, dziecko karmione mlekiem mamy może prawidłowo się rozwijać, a w ciągu szczęściu miesięcy podwaja swoją masę urodzeniową. Co takiego ma w sobie Twoje mleko?

Podstawowe składniki mleka kobiecego

W mleku matki zawarte są wszystkie niezbędne do prawidłowego rozwoju składniki odżywcze w odpowiedniej ilości: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy (poza witaminą D i K, które należy suplementować zgodnie z zaleceniami lekarza) oraz pierwiastki śladowe. Kwasy tłuszczowe, enzymy, prebiotyki, hormony i czynniki wzrostu – wszystkie te składniki dziecko otrzymuje z pokarmem mamy, by móc prawidłowo się rozwijać.

Białka w mleku matki to w większości białka serwatkowe – lekkostrawne i prawie w całości wykorzystywane przez organizm dziecka, które są zasobne w niezbędne aminokwasy. Twój pokarm dostarcza dziecku także cennych długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych DHA oraz AA (ich zawartość zależy od Twojej diety). Są one niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego, mózgu oraz wzroku dziecka. 

Aby chronić Twoje dziecko przed infekcjami i wzmocnić jego odporność, mleko matki zawiera przeciwciała i prebiotyki. 

W jaki sposób Twój pokarm pomaga budować mechanizmy obronne w niedojrzałym organizmie dziecka?

Karmienie piersią wspiera dojrzewanie układu odpornościowego dziecka. W pierwszych miesiącach życia, gdy odporność jest jeszcze słaba, mleko mamy zapewnia najważniejszą ochronę przed infekcjami.

Zawarte w nim przeciwciała SIgA (sekrecyjne immunoglobuliny A) wyścielają wnętrze przewodu pokarmowego dziecka, co chroni przed wnikaniem drobnoustrojów i substancji alergizujących. Leukocyty niszczą drobnoustroje. Prebiotyki, czyli oligosacharydy wchodzące w skład mleka matki, zapewniają pożywkę dla przyjaznych bakterii (m.in. z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium), które utrudniają wzrost bakteriom chorobotwórczym. Ich odpowiedni poziom w organizmie wspiera mechanizmy obronne dziecka, wspomaga też prawidłowe trawienie. 

Zmiany składu mleka mamy po porodzie

Skład i właściwości mleka matki zmieniają się w zależności od fazy laktacji, dzięki czemu doskonale odpowiadają na potrzeby Twojego dziecka, które zmieniają się wraz jego rozwojem.

Pierwsze mleko, które pojawia się w Twoich piersiach dla noworodka (od 1. do 5. doby po porodzie) to tzw. siara. Siara jest gęstą, żółtawą, czasami przeźroczystą cieczą. Jest mniej kaloryczna, zawiera dużo białka oraz mniej cukrów niż mleko dojrzałe. Bogata jest również w leukocyty i sole mineralne. Posiada w swoim składzie cenne immunoglobuliny IgA.  Jest lekkostrawna, pomaga w wydalaniu smółki przez dziecko.

Mleko przejściowe (niedojrzałe) to mleko, którym mama karmi dziecko między 6. a 14. dniem od porodu. Zawiera więcej białka, mniej tłuszczu i laktozy niż mleko dojrzałe. Ma bardziej wodnistą konsystencję i jest bardziej przejrzyste. W miarę upływu czasu zwiększa się w nim ilość laktozy – podstawowego węglowodanu – oraz tłuszczu. Zmniejsza się za to ilość białka.

Mleko dojrzałe wypełnia piersi między 15. a 30. dniem laktacji. Ma w swoim składzie więcej tłuszczów i węglowodanów niż mleko pierwsze, jednak jest uboższe w białka. Jest wodniste i ma niebieskawy kolor – szczególnie na początku karmienia. Kaloryczność mleka dojrzałego jest zdecydowanie wyższa od siary, jednak najwięcej kalorii ma mleko wytwarzane pod koniec karmienia. 

Zmiany składu mleka mamy w czasie jednego karmienia piersią

Skład mleka kobiecego zmienia się nie tylko wraz z upływem czasu od porodu, ale także w czasie pojedynczego karmienia piersią.

Mleko I fazy wytwarzane jest na początku karmienia. Jest bardzo wodniste, ma niską zawartość tłuszczu i służy głównie zaspokojeniu pragnienia. Gdy na zewnątrz panują upały, niemowlę częściej domaga się karmień – to właśnie mleko I fazy, dzięki dużej zawartości wody, idealnie gasi pragnienie. W upalne dni karmienia są krótsze, lecz częstsze – dzięki temu lepiej odpowiadają na potrzeby dziecka.

Mleko II fazy wyróżnia się dużo większą gęstością niż mleko I fazy, jest bogatsze w tłuszcze, białka i cukry.  

Kiedy jeszcze zmienia się mleko mamy?

Skład mleka mamy zmienia się również w ciągu doby – nocą zawiera znacznie więcej tłuszczu, dzięki czemu niemowlę otrzymuje bardziej sycący posiłek i może dłużej spać.

Na proporcję składników mleka mamy wpływa również długość trwania ciąży – mleko mamy wcześniaka zawiera większą ilość przeciwciał IgA, laktoferyny (białko działające przeciwbakteryjnie, pobudzające układ odpornościowy poprzez stymulację przeciwciał IgA i IgG), białka, prawdopodobnie tłuszczu, a mniejszą ilość laktozy niż mleko mamy, która urodziła o czasie.

Jeśli nie możesz karmić piersią…

Pamiętaj, aby potrzebę bliskości wypełnić przytulaniem, głaskaniem, dotykaniem dziecka. O wyborze odpowiedniego mleka modyfikowanego, którego skład będzie dopasowany do wieku i potrzeb dziecka, porozmawiaj z lekarzem.