Depresja poporodowa to poważne zaburzenie nastroju, które wymaga profilaktyki oraz specjalistycznego postępowania. Zdarza się, że jest mylona z syndromem „baby blues”, co może stanowić poważne utrudnienie dla leczenia prawdziwej choroby. W jaki sposób postępować, kiedy u świeżo upieczonej mamy wystąpi depresja poporodowa? Jak ją rozpoznać i jaka jest rola rodziny i przyjaciół w powrocie do zdrowia kobiety? Poznaj kilka ważnych wskazówek.
Co znajdziesz w tym artykule:
Czym jest depresja poporodowa?
Depresja poporodowa należy do grupy zaburzeń nastroju i według badań dotyka około 13-20% kobiet[1]. Przyszła mama już w trakcie ciąży może zauważyć u siebie pierwsze objawy depresji. Dolegliwości mogą być także widoczne tuż po porodzie lub dopiero kilka tygodni czy miesięcy po rozwiązaniu. Wejście w nową rolę społeczną mamy stanowi ogromny stres, który wymaga wsparcia najbliższych. Często to rodzina czy przyjaciele jako pierwsi zauważają u młodej mamy niepokojące objawy. Zdarza się również, że kobieta sama spostrzega, że dzieje się z nią coś niepokojącego – boi się o siebie i o dziecko, nie potrafi czerpać radości z macierzyństwa, czuje się nadmiernie obciążona nowym życiem i nie może odnaleźć siły do codziennego funkcjonowania. Zdarza się, że dokuczliwe objawy występujące u świeżo upieczonej mamy nie są rozumiane przez otoczenie, przez co opóźniają skierowanie się jej po specjalistyczną pomoc.
Objawy depresji poporodowej
Depresja po porodzie ma różne objawy. Najczęściej kobiety skarżą się na zmęczenie, bezsenność, lęk, trudności z myśleniem i pamięcią, niepokój, drażliwość, poczucie winy, brak możliwości odczuwania radości czy nawet myśli samobójcze[2]. Życie po porodzie jest w ich oczach przerażające, trudne i wręcz niemożliwe do zorganizowania. Bardzo częstym objawem depresji poporodowej jest również niskie poczucie własnej wartości, zamartwianie się o zdrowie dziecka i poczucie niekompetencji, przy jednoczesnym wymaganiu od siebie perfekcji. Zdarza się, że kobietę dopada poczucie wewnętrznej pustki i samotności. Nowa rola, szereg zmian, fizyczne zmęczenie oraz psychiczne przygnębienie stają się źródłem cierpienia, które nie pozwalają na odczuwanie radości z życia. Ważną rolą najbliższych jest zwracanie uwagi na zachowania kobiety cierpiącej na depresję, zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się u niej myśli samobójcze – to znak, że natychmiast należy zgłosić się z nią po pomoc specjalisty.
Jak leczyć depresję poporodową?
Depresja poporodowa wymaga specjalistycznego leczenia. Aby skutecznie pomóc kobiecie, należy rozważyć wizytę u lekarza psychiatry, jak również u psychologa czy psychoterapeuty. Bardzo ważne jest połączenie konsultacji u tych specjalistów – to najskuteczniejszy sposób na leczenie i powrót do równowagi emocjonalnej. Istnieje wiele skutecznych metod psychoterapeutycznych, które są pomocne w leczeniu depresji poporodowej. Psychoterapia pozwala na zrozumienie mechanizmów psychologicznych i budowanie nowego obrazu siebie jako kobiety, matki, żony czy partnerki. Kiedy objawy są bardzo silne i nie pozwalają na codzienne funkcjonowanie mamy, należy rozpocząć leczenie szpitalne. To ważne, aby nie bagatelizować objawów i nie czekać aż „same znikną” – istnieje duże prawdopodobieństwo, że nieleczona choroba będzie dla kobiety coraz bardziej uciążliwa.
To ważne! Dla świeżo upieczonej mamy, która cierpi na depresję, bardzo istotne jest wsparcie najbliższych. Mogą oni towarzyszyć kobiecie w podjęciu specjalistycznego leczenia – udać się razem z nią na wizytę czy pomóc w znalezieniu specjalisty. Ważne jest, aby młoda mama czuła, że jej problem jest zrozumiany przez otoczenie i każdemu zależy na jej wyzdrowieniu. Należy jednak pamiętać, że rodzina i przyjaciele, choć bardzo starają się okazać wsparcie, nie zastąpią pomocy specjalistów.
Wsparcie nie tylko najbliższych
Myśląc o profesjonalnym leczeniu, warto wiedzieć, że w Polsce istnieją grupy wsparcia prowadzone zarówno w internecie, jak i w formie spotkań. Takie formy pomocy to dodatkowe wsparcie dla kobiet cierpiących na depresję po porodzie. Na takich spotkaniach mamy rozmawiają z innymi rodzicami, wymieniają się doświadczeniem i dzielą się skutecznymi rozwiązaniami problemów. Młodzi rodzice mogą także skorzystać z terapii dla par, gdy czują, że taka forma pomocy mogłaby wspomóc zdrowienie mamy. Niezwykle ważne jest, aby obserwować, jak czuje się przyszła mama w okresie ciąży – wczesna profilaktyka potrafi poprawić jakość życia kobiety oczekującej na dziecko. Gdy bliska osoba zauważy, że w trakcie ciąży kobieta czuje się źle, jest smutna, pełna obaw i niepokoju, już wtedy warto porozmawiać z nią o wizycie u lekarza i psychoterapeuty. Należy pamiętać, że czas po porodzie w szpitalu jest obarczony ogromnym stresem. To ważne, aby również wtedy zwrócić uwagę, jakie samopoczucie towarzyszy kobiecie i zaoferować jej swoją pomoc. Gdy tylko widoczne będą pierwsze jakiekolwiek niepokojące objawy u świeżo upieczonej mamy, natychmiast należy podjąć działania.
Jak pomóc osobie z depresją po porodzie?
Aby skutecznie pomóc kobiecie cierpiącej na depresję poporodową, należy przede wszystkim obdarzyć ją szacunkiem i wsparciem. Podstawowym zachowaniem, które daje pacjentce poczucie bezpieczeństwa, jest okazanie jej zrozumienia. Taka postawa pozwala kobiecie zwierzyć się ze swoich objawów, opowiedzieć, co czuje i czym się martwi. Bardzo ważnym wsparciem dla osoby cierpiącej na depresję jest także pomoc w codziennych obowiązkach domowych i opiece nad dzieckiem. Czułość i ciepło, które okażą przyjaciele, mogą przyczynić się do poprawy funkcjonowania mamy. Skuteczną pomocą przy wspieraniu kobiety cierpiącej na depresję po porodzie jest również akceptowanie jej wyborów dotyczących pielęgnacji dziecka czy karmienia piersią. Po powrocie kobiety ze szpitala warto interesować się nie tylko dzieckiem, a także nią, ponieważ stres po porodzie może jej nadal towarzyszyć. Stan psychiczny i fizyczny mamy może wymagać stałej pomocy i wsparcia. Aktywizacja jest równie ważnym czynnikiem wspierającym leczenie depresji poporodowej, np. spędzanie czasu razem z młodą mamą na spacerach, w kawiarni, restauracji, proponowanie różnych aktywności, które mogą pozytywnie wpłynąć na ogólne samopoczucie kobiety. W pierwszych tygodniach młoda mama powinna mieć stałą pomoc ze strony rodziny i przyjaciół. Otrzymane wsparcie sprzyja specjalistycznemu leczeniu depresji poporodowej, a sen i wypoczynek to kolejne czynniki pozwalające złapać jej oddech. Warto zwrócić uwagę na to, aby mama mogła zaspokoić swoje podstawowe potrzeby: higieny, wypoczynku czy odżywiania się.
To ważne! Wiele osób oczekuje od świeżo upieczonej mamy, aby ze wszystkim sobie radziła – z opieką nad dzieckiem, prowadzeniem domu czy troską o swoje zdrowie. Taka postawa nie daje jednak kobiecie poczucia zrozumienia przez otoczenie. Oprócz braku zrozumienia ze strony najbliższych, kobiety mogą czuć się dotknięte presją ze strony innych kobiet i mam. Mogą to być bezpośrednie rozmowy, w których pojawiają się porównania, zarzuty, rady, ale również treści znalezione na forach internetowych, które z założenia miały nieść wsparcie. Taki przekaz – regularnie oglądany – może obniżać nastrój oraz negatywnie wpływać na samoocenę.
Depresja poporodowa a baby blues – jak je od siebie odróżnić?
Baby blues jest potoczną nazwą kojarzoną ze zmianami hormonalnymi, które towarzyszą kobiecie po porodzie i mogą przyczyniać się do pogorszenia samopoczucia lub wahań nastroju[3]. To zupełnie inny stan niż depresja, która często przyczynia się do bagatelizowania objawów i opóźnienia zgłoszenia się po specjalistyczną pomoc. Baby blues rozumiany jest jako chwilowy stan przygnębienia połączony z trudnościami w adaptacji do nowej sytuacji. Objawy depresji bardzo często pojawiają się już w ciąży, a nawet przed nią. Ma to związek z wieloma zmianami i przemyśleniami kobiety na temat macierzyństwa, wspomnień z dzieciństwa czy z jej przeżyciami. W tym okresie następują zmiany fizyczne i psychiczne związane z przygotowaniem do roli mamy. Im więcej wsparcia, opieki i czułości otrzyma kobieta, tym lepiej może wpłynąć to na jej samopoczucie. Warto jednak pamiętać, że poważne objawy, takie jak stale utrzymujący się smutek, zmęczenie, niechęć do podejmowania aktywności, myśli samobójcze czy niepokój, wymagają specjalistycznych konsultacji oraz leczenia. Pomoc rodziny i profesjonalistów udzielona młodej mamie wpłynie zarówno na jej zdrowie, jaki i na jakość życia całej rodziny – również jej partnera czy męża oraz dziecka.
[1] Buttner M., O’Hara M.W., Watson D. The structure of women’s mood in the early postpartum. Assessment; 19: 247−256. P; 2012.
[2] O’Hara M.W., McCabe J.E. Postpartum depression: current status and future directions. Ann. Rev. Clin. Psychol.; 9: 379−407; 2013.
[3] Klainin P., Arthur D.G. Postpartum depression in Asian cultures: a literature review. Int. J. Nurs. Stud.; 46: 1355–1373. T. 2009.