Szacuje się, że 20% noworodków około 2. tygodnia życia zaczyna cierpieć na kolkę niemowlęcą [1] . Uważa się, że to łagodne zaburzenie nie jest związane z konkretnym czynnikiem, a raczej z procesem dojrzewania układu pokarmowego i zmianą flory bakteryjnej w jelitach. Czy to oznacza, że nie można maluszkom ulżyć w tym trudnym czasie? Nie! Masaż brzuszka noworodków może przynieść całkiem dobre rezultaty. Przeczytaj, jak go wykonywać
Co znajdziesz w tym artykule:
Co daje masaż brzuszka u noworodka?
Masowanie brzuszka noworodka można wykonywać niezależnie od tego, czy cierpi ono na kolki, zmaga się z zaparciami czy po prostu potrzebuje bliskości.
Dotyk jest zmysłem, który zdążył się najpełniej rozwinąć w życiu płodowym. Po urodzeniu noworodek pozbawiony jest ciągłej stymulacji dotykowej i próbuje nauczyć się funkcjonować w tych nowych warunkach. Masowanie jego ciała z pewnością złagodzi tę trudną drogę.
Masaż brzuszka noworodka może okazać się szczególnie pomocny przy problemach związanych z układem pokarmowym – od zaparć i wzdęć po kolki niemowlęce.
Właściwe masowanie brzuszka rozluźnia mięśnie i ułatwia pasaż treści pokarmowych w jelitach, a przy tym jest wspaniałą okazją do budowania bliskości i więzi z dzidziusiem.
Zalety masażu brzuszka noworodka wykraczają jednak poza pomoc w radzeniu sobie z dolegliwościami układu pokarmowego.
Korzyści z masażu brzuszka noworodka:
● pobudza perystaltykę jelit i zmniejsza zaparcia,
● pomaga likwidować wzdęcia przez usuwanie pęcherzyków powietrza w jelitach,
● poprawia trawienie,
● wspomaga układ proprioceptywny(czyli tzw. czucie głębokie) i uczy czucia własnego ciała oraz położenia go w przestrzeni,
● wzmacnia prawidłowe funkcjonowanie krążenia krwi,
● stymuluje układ odpornościowy,
● wzmacnia poczucie bezpieczeństwa dziecka.
Jak wykonać masaż brzuszka u noworodka?
Wykonanie masażu u noworodka nie jest trudne, warto jednak pamiętać o kilku ogólnych zasadach:
● ucisk jest delikatny,
● masujemy brzuszek ruchami w kierunku zgodnym ze wskazówkami zegara,
● dziecko jest spokojne i zrelaksowane, nie płacze, nie ma ataku kolki,
● minęło przynajmniej pół godziny od karmienia,
● ręce osoby dorosłej są przyjemnie ciepłe i natłuszczone, np. oliwką dla dzieci,
● dziecko ma czystą pieluszkę.
Aby przygotować się do masażu brzuszka, wystarczy spełnić powyższe warunki i znaleźć chwilę dla Was dwojga. Który to będzie moment w ciągu dnia? Nie ma jednej odpowiedzi – może to być zarówno wieczór, jak i poranek.
CIEKAWOSTKA:
Wbrew popularnym opiniom nie wszystkie noworodki zaakceptują masaż po kąpieli. Sprawdź, czy Twoje dziecko polubi akurat ten moment.
Warto zadbać o prawidłową pielęgnację noworodka, której pewne elementy mogą być profilaktyką właściwego funkcjonowania układu pokarmowego i mają właściwości delikatnego naturalnego masażu.
- Odpowiednia technika karmienia – zarówno piersią, jak i z butelki. Niepokojące zachowania podczas karmienia, takie jak prężenie się, odrywanie od piersi, wypluwanie smoczka butelki, wyraźne cmokanie – mogą świadczyć o problemie przy pobieraniu pokarmu i warto je skonsultować ze specjalistą (np. położną, doradcą laktacyjnym, neurologopedą).
- Odbijanie po karmieniu. Zmiana pozycji na pionową ułatwia uwalnianie połkniętych gazów i ich powrót w postaci beknięcia (czasem z lekkim ulewaniem). Ułożenie dziecka na barkach rodzica wywołuje delikatny ucisk na klatkę piersiową i brzuszek – jest swego rodzaju masażem. Układanie do odbicia jest najważniejsze w pierwszych tygodniach życia, kiedy noworodek uczy się efektywnie najadać.
WSKAZÓWKA:
Nie wszystkie noworodki potrzebują odbić po zjedzeniu. Jeśli Twoje dziecko nie odbija, nawet po długim noszeniu na barku, a do tego jest pogodne i nie ma problemów z zaparciami lub kolkami – prawdopodobnie należy do tej właśnie grupy.
- Układanie na brzuszku. Zaleca się, by od czasu do czasu układać maluszki na brzuszku, na twardym podłożu (w które się nie zapadnie twarzą). Naturalna pozycja zgięciowa w tym okresie, tj. nogi zgięte w biodrach i kolanach, sama w sobie masuje brzuszek, wspomaga perystaltykę jelit i ułatwia usuwanie nagromadzonych w jelitach gazów.
WSKAZÓWKA:
Jednym ze sposobów delikatnego i bezpiecznego masażu noworodków i niemowląt jest noszenie ich w chuście. Ułożenie ciała dziecka podczas chustonoszenia – lekko podgięte nogi – masuje jego brzuszek, a kontakt z rodzicem brzuch do brzucha i ciągły ruch obojga wspomagają m.in. perystaltykę jelit.
Jak masować brzuszek niemowlaka przy zaparciach?
Częstotliwość wypróżnień u noworodków jest bardzo zróżnicowana. Niektóre robią kupkę po każdym karmieniu, inne 2–3 razy w tygodniu, i nie przysparza to żadnych dolegliwości. Warto jednak przyjrzeć się swojemu dziecku, jeśli stolec pojawia się rzadziej niż 2 razy tygodniowo. Być może dochodzi u niego do zaparć? Warto w takiej sytuacji wykonywać kilkuminutowy masaż brzuszka, którego celem jest ułatwienie przejścia treści pokarmowych przez jelita.
Opracowano kilka technik, które warto wykonywać jako sekwencje podczas jednego zabiegu. Ćwiczenia 2–4 powtarzaj do sześciu razy w jednej sekwencji.
Masaż brzuszka noworodka – krok po kroku:
- Nawiąż kontakt wzrokowy i dotykowy z dzieckiem. Połóż jedną dłoń na jego brzuszku i chwilę ją tam zatrzymaj.
- Ułóż jedną dłoń na brzuchu dziecka, przy dolnych żebrach. Lekko dociskając, przesuń ją w dół ku spojeniu łonowemu. Dołącz drugą dłoń i wykonuj ten ruch naprzemiennie jedną i drugą ręką: tylko z góry na dół.
- Ułóż jedną dłoń na brzuszku w linii środkowej, tuż przy dolnych żebrach, i przesuwaj ją kolistym ruchem (zawsze zgodnie ze wskazówkami zegara!) aż pod pępek. Na tarczy zegarowej ruch ten zakreślałby półokrąg od godziny 12 do 6. Naprzemiennie drugą dłonią wykonuj ruch zataczający całe koło, tj. kończąc go na godzinie 12.
- Podciągnij zgięte w kolanach nóżki do brzucha (to moment, w którym można się spodziewać odgłosu uwolnionych z jelit gazów), przytrzymaj chwilę i puść swobodnie lub delikatnie opuść.
Jak masować brzuszek niemowlaka przy kolce?
Masaż brzuszka noworodka przy kolce nie różni się znacznie od masażu podczas zaparć. Celem obu tych zabiegów jest usprawnienie trawienia. Warto mieć na uwadze, że celem masażu antykolkowego w większym stopniu jest rozluźnienie mięśni brzucha i odgazowanie. Można więc więcej czasu przeznaczyć na delikatne głaskanie, nawet samymi opuszkami palców.
Jak często wykonywać masaż brzuszka u noworodka?
Masaż brzuszka u noworodka można wykonywać od momentu wygojenia się pępka. Warto wtedy wpleść ten zabieg do codziennej pielęgnacji maluszka w ramach profilaktyki przeciw zaparciom i kolkom. Masowanie brzuszka jest bezpieczne, dlatego w razie nasilonych objawów bólowych można wykonywać go kilka razy dziennie – pamiętając, aby był to moment, kiedy noworodek jest spokojny i odprężony.
Bibliografia:
1 Hanna Szajewska, Wybory mają znaczenie. O czym warto wiedzieć, wybierając mleko dla niemowląt?, Standardy medyczne/Pediatria, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2023.
2. Bałanda A., Opieka nad noworodkiem, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2023.
3. Dmoch-Gajzlerska E., Salamończyk M., Łozińska-Czerniak A., Neonatologia. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.