Czy widziałaś poród kangura? Rodzi się w stanie embrionalnym i wędruje do torby matki, gdzie przysysa się do sutka i rośnie dalej w jej torbie przez następne tygodnie. Ten właśnie przypadek ze świata natury przeniesiono na grunt opieki neonatologicznej. Mówimy o kangurowaniu. Czym jest, jakie niesie korzyści dla dziecka i matki (a także ojca) oraz jak i kiedy je wykonywać – wyjaśniamy w tym artykule.
Co znajdziesz w tym artykule:
Co oznacza kangurowanie noworodka?
Kangurowanie noworodków (Kangaroo Mother Care, KMC) jest uznaną w świecie metodą wspierającą opiekę medyczną nad wcześniakami i noworodkami o niskiej masie urodzeniowej. W latach 80. XX w. lekarze z Kolumbii, w obliczu dużej umieralności wcześniaków, braków w personelu i niewystarczającej liczby inkubatorów, odkryli, że długie sesje kontaktu skóra do skóry z matką dawały świetne rezultaty terapii. Zmniejszyła się zachorowalność i śmiertelność wcześniaków, a noworodki rzadziej były porzucane.
Kangurowanie dziś jest zalecane przez WHO wszystkim noworodkom, wpisane zostało także w Standard Opieki Okołoporodowej jako prawo matki do nieprzerwanego kontaktu skóra do skóry z dzieckiem przez 2 godziny bezpośrednio po porodzie. Oznacza to, że jeśli dziecko przyszło na świat w dobrym stanie, to wszelkie badania i procedury medyczne mogą zaczekać przez ten czas. Nawet oceny w skali Apgar można dokonać, kiedy dziecko leży na mamie.
Kangurowanie to nie tylko poporodowy kontakt skóra do skóry. To działanie, które można powtarzać każdego dnia – zarówno u zdrowych noworodków, jak i wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową, o ile ich stan jest stabilny i pozwala na wyjęcie z inkubatorów.
Jakie korzyści niesie kangurowanie po porodzie?
Metoda kangurowania od lat jest badana jako istotny element wspierający medyczną opiekę nad noworodkami – zwłaszcza tymi urodzonymi z niską masą oraz wcześniakami. Obserwuje się szereg korzyści zarówno dla noworodka, jak i matki.
Kangurowanie jest dla dziecka łagodną wersją adaptacji do świata zewnętrznego. Wykorzystuje najlepiej rozwinięty w życiu płodowym zmysł – dotyk. Noworodek czuje ciało mamy, słyszy jej bicie serca i kołysze się w rytm jej oddechów. Zaobserwowano także, że temperatura matki i dziecka dostrajają się do siebie – kiedy ochładza się ciało noworodka, podwyższa się temperatura ciała matki – i na odwrót.
Kangurowanie – korzyści dla dziecka:
● poczucie bezpieczeństwa i zmniejszenie stresu okołoporodowego,
● kolonizacja skóry noworodka florą bakteryjną matki (lub ojca),
● większa szansa na powodzenie karmienia naturalnego,
● mniejsze ryzyko problemów ze strony układu krążenia, oddechowego czy odpornościowego,
● uśmierzanie bólu (np. podczas zabiegów medycznych),
● ułatwienie zasypiania.
Korzyści dla wszystkich noworodków, ale szczególnie dla wcześniaków i dzieci o niskiej masie urodzeniowej:
● szybsze przybieranie na wadze,
● szybsza regulacja temperatury ciała,
● wcześniejsze zaprzestanie sztucznej wentylacji,
● skrócenie czasu hospitalizacji.
Kangurowanie – korzyści dla matki:
● zmniejszenie stresu poporodowego,
● zwiększenie wydzielania oksytocyny, która przyspiesza obkurczanie macicy po porodzie oraz ułatwia start laktacji,
● mniejsze ryzyko wystąpienia depresji poporodowej i łagodzenie objawów baby bluesa,
● większe poczucie kompetencji rodzicielskich.
Kangurowanie przez ojca po CC – dlaczego warto
W sytuacji konieczności przeprowadzenia cesarskiego cięcia – planowego lub nagłego – warto poprosić o możliwość kangurowania przez tatę. Noworodki po zabiegu doświadczają większego stresu związanego ze zmianą środowiska niż te urodzone drogami natury. Ponadto mama nie ma możliwości niezwłocznego kontaktu skóra do skóry po porodzie, ponieważ musi zostać zszyta i zaopatrzona przez operatorów.
W takiej chwili nieocenione będzie kangurowanie przez ojca. Dostarczy noworodkowi prawie wszystkich tych bodźców, które daje mama (nie nakarmi tylko piersią).
Warto zadbać, by był to kontakt skóra do skóry, tzn. dziecko w samej pieluszce, a tata np. w rozpiętej koszuli.
Jak przeprowadzać kangurowanie noworodka w domu?
Kangurowanie, zarówno w szpitalu, jak i w warunkach domowych, wygląda podobnie. Kładziemy noworodka w pozycji żabki w samej pieluszce i ewentualnie czapeczce na swoją gołą skórę – brzuch do brzucha. Jeśli w pomieszczeniu jest chłodno, warto okryć plecki dziecka kocykiem.
CIEKAWOSTKA: Do kangurowania można użyć specjalnej koszulki do tego przeznaczonej lub wspomóc się elastyczną chustą do noszenia.
Mówi się, że jeden seans kangurowania powinien trwać minimum 1 godzinę, co pozwoli na wyciszenie dziecka, zaśnięcie i przejście przez kolejne fazy snu.
Niektóre oddziały noworodkowe wyposażone są w specjalne fotele do kangurowania, jednak w Polsce wciąż nie jest to standardem. W domu natomiast możesz wybrać miejsce, w którym będzie Wam najwygodniej – łóżko lub fotel.
CIEKAWOSTKA: W warunkach szpitalnych, w oddziałach, które uznają kangurowanie jako ważną metodę wspomagającą leczenie, kangurowanie (z przerwami) trwa nawet do 20 godzin na dobę.
Kangurowanie dziecka – do kiedy praktykować?
Nie ma górnej granicy mówiącej o tym, do kiedy praktykować kangurowanie. Często dziecko samo daje znać, że tego kontaktu już nie potrzebuje – przestanie spokojnie trwać w tej pozycji.
CIEKAWOSTKA: Jako kontynuację i uzupełnienie kangurowania traktuje się noszenie dzieci w chustach. Prawidłowo dobrane i wykonane wiązanie zapewnia bezpieczną pozycję dziecka, a dodatkowo rodzic może w tym czasie wykonywać inne czynności.
Bibliografia:
M. Szperlich-Kosmala, Noszenie dzieci, Natuli, Warszawa 2020.
A. Bajek, J.T. Marcinkowski, J. Rzempowska, K. Gawłowicz, Kangurowanie – zalecany pierwszy bezpośredni kontakt ciała noworodka z ciałem matki, „Hygeia Public Health” 2014, 49(3): 417–420.