Dziecko, które traci oddech, dusi się, dławi, krztusi, to koszmar każdego rodzica. Nikt nie chciałby tego przeżywać, ale absolutnie każdy powinien wiedzieć, jak się w takich chwilach zachować. Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy niemowlakowi jest podstawą, której musi nauczyć się każdy przyszły rodzic. A czy wszystkie problemy z oddechem u dziecka są dla niego zagrożeniem? Czym się różni zadławienie u niemowlaka od zakrztuszenia? Jak wygląda bezdech u niemowlaka i co jest jego przyczyną? Jak wykonywać rko u niemowląt?
Co znajdziesz w tym artykule:
Problemy oddechowe u niemowląt
Wszystkie problemy z oddechem u dziecka wymagają uwagi i konsultacji ze specjalistą, ale nie wszystkie stanowią zagrożenie jego zdrowia i życia. Łagodne infekcje wywołujące katar, kaszel czy chwilowe problemy z oddychaniem, np. w wyniku zatkanego nosa, choć są uciążliwe zarówno dla malucha, jak i rodziców, z reguły nie stanowią dla niego niebezpieczeństwa.
Są jednak sytuacje, kiedy problemy z oddychaniem świadczą o poważniejszym stanie, który wymaga natychmiastowej interwencji, ponieważ stwarzają zagrożenie dla dziecka. Należą do nich m.in. zadławienie czy bezdech u niemowlaka. Wówczas należy wiedzieć, jak się zachować, by nie pogorszyć stanu dziecka i by udzielić mu jak najszybciej pomocy.
Zadławienie u niemowlaka – objawy i pierwsza pomoc
Do zadławienia u niemowlaka dochodzi wówczas, kiedy dziecko połknie coś, co zatka mu drogi oddechowe i uniemożliwi oddychanie. Zadławienie jest stanem zagrażającym życiu.
Im mniejsze dziecko, tym większe ryzyko zadławienia. Niemowlęta są szczególnie narażone na zadławienie, ponieważ ich drogi oddechowe nie są w pełni rozwinięte, są również mniejsze niż u dorosłego. Maluch, nauczony ssania i połykania, w toku rozwoju, kiedy ma kontakt z większymi kawałkami pokarmu, nie do końca potrafi je przeżuwać i zgniatać, stąd też często połyka większe kawałki. Do tego dochodzą inne przedmioty, które znajdą się w zasięgu rączek dziecka, a które chętnie wkłada do buzi. Nie trudno więc o zadławienie[1].
Najczęściej do zadławienia dochodzi w wyniku połknięcia przez dziecko drobnych przedmiotów, takich jak klocki, monety, koraliki, guziki czy kamienie oraz pokarmów, które mogą tworzyć swego rodzaju „korek” w jego drogach oddechowych – winogron, żelków, oliwek, kawałków parówek, twardych cukierków, orzechów, surowych twardych warzyw – a także takich, które mogą oblepiać drogi oddechowe, jak np. masło orzechowe.
Jakie są objawy zadławienia u niemowląt?
● Dziecko staje się ciche, jego oddech jest charczący, świszczący
● Próbuje kaszleć, ale nieefektywnie – kaszel jest bezgłośny
● Ma problemy z mówieniem i wydawaniem dźwięków
● Ślini się
● Purpurowieje lub blednie na twarzy
● Pojawiają się łzy w oczach
● Dziecko pręży się i próbuje nerwowo nabrać powietrza
W takiej sytuacji należy niezwłocznie udzielić dziecku pomocy, ponieważ całkowita niedrożność dróg oddechowych może prowadzić do utraty świadomości, a w konsekwencji do utraty przytomności w wyniku niedostatecznej ilości tlenu i zatrzymania krążenia[2].
Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc przy zadławieniu u niemowlaka?
Warto wiedzieć, że naturalnym mechanizmem obronnym dziecka jest kaszel i powinno się do niego zachęcać, jednocześnie obserwując, czy jest efektywny – czy dziecko łapie powietrze. Jeśli kaszel jest nieefektywny, dziecko ma problem z nabraniem powietrza i zaczyna sinieć, należy przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy. Jak postępować?
- Należy ułożyć dziecko na swoich udach lub przedramieniu, by jego głowa była lekko pochylona w dół, chwytając kciukiem i palcem za żuchwę.
- Następnie należy 5 razy uderzać dziecko nasadą nadgarstka w okolice międzyłopatkowe. Po tym należy sprawdzić, czy ciało obce jest w ustach lub zostało wydalone – wówczas należy przerwać postępowanie.
- Jeśli uderzenie nie przynoszą efektów, należy je kontynuować, a także wprowadzić 5 uciśnięć klatki piersiowej, w dolnej połowie mostka, kładąc dziecko na plecy głową skierowaną w dół, obejmując dłonią potylicę.
- Jeśli dziecko straciło przytomność, należy wezwać pogotowie ratunkowe, ułożyć je na plecach i wprowadzić 5 oddechów ratowniczych. Jeśli nie przyniosą efektów, należy rozpocząć resuscytację krążeniowo oddechową do momentu, aż dziecko zacznie samodzielnie oddychać lub przyjazdu ekipy ratunkowej[3][4].
Przy zadławieniu ważny jest czas reakcji. Im dłużej się zwleka, tym większe ryzyko niedotlenienia, dlatego należy niezwłocznie udzielić dziecku pomocy oraz w razie konieczności zadzwonić na pogotowie.
Zakrztuszenie u niemowlaka – objawy i pierwsza pomoc
Zakrztuszenie u niemowlaka jest przypadłością myloną z zadławieniem. Tymczasem to właśnie do zakrztuszenia dochodzi o wiele częściej niż u dorosłych. Dziecko zaczyna reagować odkasływaniem o wiele szybciej niż osoby dorosłe i nie wymaga przy tym żadnej interwencji. Ma naturalny odruch wymiotny, który generuje bliżej przodu języka.
Jeśli dziecko odkaszluje efektywnie, oznacza to, że radzi sobie z problemem i zazwyczaj nie wymaga pomocy i żadnych reakcji ze strony rodzica, poza baczną obserwacją[5]. Dopiero kiedy zauważy się oznaki zadławienia – należy mu natychmiast pomóc.
Objawy zakrztuszenia to otwieranie buzi, próby odkaszlnięcia, plucie, czerwienienie na twarzy. Brzmi groźnie, ale wówczas nie powinno się dziecku pomagać, a pozwolić samodzielnie odkrztusić i pozbyć się pokarmu. Interwencja w nieodpowiednim momencie może sprawić, że treść pokarmowa czy ciało obce trafią głębiej i doprowadzą do zadławienia.
Bezdech niemowląt – objawy i pierwsza pomoc
Bezdech u niemowlaka to stan, w którym przestaje ono oddychać na co najmniej 20 sekund. Może on stać się niebezpieczny, jeśli trwa dłużej – wówczas może dojść do zatrzymania akcji serca[6]. Jeśli maluch nie oddycha krócej, ale zauważalne jest zwolnienie akcji serca i/lub spadek saturacji, również można mówić o bezdechu[7]. Za pojawianie się bezdechów w dużej mierze odpowiada niedojrzałość organizmu i niedostatecznie wykształcone mechanizmy odpowiadające za rytm oddychania, co oznacza, że znacznie bardziej narażone na bezdech są wcześniaki.
U dzieci mogą się pojawiać dwa rodzaje bezdechu – bezdech podczas płaczu oraz bezdech senny. Bezdech przy płaczu jest zjawiskiem naturalnym, pojawia się podczas intensywnego płaczu, kiedy maluch na kilka chwil traci oddech, ale po chwili go odzyskuje. Nie stanowi to powodu do zmartwień. Bardziej niepokojący jest natomiast bezdech senny u niemowlaka, ponieważ najtrudniej go wykryć nocą, kiedy i dziecko, i rodzice, śpią[8].
Jeśli chodzi o bezdech senny u dziecka, przyczyny leżą nie tylko w niedojrzałości organizmu. Mogą je wywoływać także czynniki środowiskowe, np. zbyt niska lub wysoka temperatura dla dziecka, palenie tytoniu w jego obecności, problemy zdrowotne z układem oddechowym czy nieodpowiednie warunki do spania.
A jak wygląda bezdech senny u niemowlaka? Objawy bezdechu sennego u niemowląt to nie tylko utrata oddechu, ale także brak ruchów klatki piersiowej i zwolnienie czynności bicia serca, cisza, grymas na buzi dziecka, zmiana zabarwienia skóry i błon śluzowych. Kiedy zauważy się bezdech senny u niemowlaka, należy jak najszybciej pobudzić je do oddychania poprzez delikatne połaskotanie lub dmuchanie w nosek. Jeśli nie przyniesie to efektów, należy zadzwonić na pogotowie i rozpocząć resuscytację, trwającą aż do przyjazdu pomocy[9].
Jak wykonywać resuscytację krążeniowo oddechową u niemowlaka?
Oto, jak powinna wyglądać RKO (resuscytacja krążeniowo-oddechowa) u niemowląt, ile uciśnięć robić i o czym należy pamiętać:
- Należy sprawdzić przytomność dziecka, próbując je ocucić np. poprzez łaskotanie.
- Wezwać pogotowie ratunkowe, stosując zestaw głośnomówiący i cały czas starając się pobudzić niemowlę.
- Jeśli w drogach oddechowych widać ciało obce, należy je udrożnić i sprawdzić oddech. Niemowlę należy położyć na twardej powierzchni, podkładając coś pod jego plecy, np. koszulkę, z głową ułożoną neutralnie i obserwować oznaki oddychania oraz ruchy klatki piersiowej przez kilka sekund.
- Następnie należy wykonać 5 wdechów ratowniczych. W przypadku, kiedy dziecko nie oddycha, należy objąć swoimi ustami usta i nos niemowlaka tak, by oddech doprowadził do lekkiego uniesienia klatki piersiowej dziecka.
- Następnie należy wykonać serię 15 uciśnięć klatki piersiowej dwoma palcami, w dolnej połowie mostka, na głębokość przynajmniej 1/3 wymiaru klatki piersiowej, z częstotliwością 100-120 uciśnięć na minutę.
- Należy naprzemiennie wykonywać 2 oddechy i 15 uciśnięć klatki piersiowej. Czynności należy prowadzić do przyjazdu ekipy ratunkowej, do momentu, aż dziecko zacznie oddychać lub do utraty własnych sił[10].
Najważniejszy w udzielaniu dziecku pomocy jest czas reakcji. Szybka pomoc i wiedza o tym, jak jej udzielać mogą przyczynić się do uratowania życia malucha.
Bibliografia:
[1] A. Zadorecki, Zadławienie u niemowląt – pierwsza pomoc u dzieci poniżej 1. Roku życia, [online:] https://www.kursysos.pl/zadlawienia-u-niemowlat/
[2] https://www.gotowidoratowania.pl/zadlawienie-dziecko-niemowlak-jak-udzielic-pomocy/
[3] A. Zadorecki, tamże.
[4] https://www.gov.pl/web/gis/postepowanie-przy-zadlawieniu-niemowlecia
[5] https://akademiablw.pl/rozszerzanie-diety-blw/zadlawienie-a-zakrztuszenie/
[6]https://www.blizejciebie.pl/poradnik/wpis/bezdech-u-noworodka-i-niemowlaka-bezdech-senny-i-podczas-placzu-jak-rozpoznac-i-co-robic
[7] P.Kwinta, Bezdechy u noworodków, [online:] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/71809,bezdechy-u-noworodkow, dostęp: 26.04.2024
[8] https://www.blizejciebie.pl/poradnik/wpis/bezdech-u-noworodka-i-niemowlaka-bezdech-senny-i-podczas-placzu-jak-rozpoznac-i-co-robic
[9] https://www.blizejciebie.pl/poradnik/wpis/bezdech-u-noworodka-i-niemowlaka-bezdech-senny-i-podczas-placzu-jak-rozpoznac-i-co-robic
[10]A. Zadorecki, RKO u niemowlaka – resuscytacja u dziecka poniżej 1. roku życia. [online:] https://www.kursysos.pl/rko-u-niemowlaka/#4, dostęp: 26.04.2024