Probiotyki dla niemowlaka – czy warto? Jakie wybrać?

Probiotyk dla niemowlaka – po co podaje się probiotyki dzieciom?

Probiotyki należą do środków cieszących się sporym zainteresowaniem. W ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono liczne badania, które potwierdzają ich imponująco duży potencjał jako preparatów o działaniu profilaktycznym, a także wspomagającym leczenie wielu dolegliwości. Przypomnijmy zatem czym są probiotyki. Zgodnie z definicją to żywe mikroorganizmy, które przyjmowane w odpowiednich dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie. Mogą je stanowić bakterie (np. kwasu mlekowego: Lactobacillus spp) lub szczepy drożdży (Saccharomyces spp.).

Bakterie probiotyczne, konkurując z patogenami o miejsce w jelitach, sprzyjają utrzymywaniu prawidłowego składu mikrobioty (zespół organizmów zamieszkujących dane środowisko). Na tym ich rola jednak się nie kończy. Poprzez fermentację błonnika pokarmowego, odpowiadają za produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (np. maślanu), które działają odżywczo na śluzówkę jelita. To z kolei sprzyja utrzymywaniu szczelności bariery jelitowej. Wykazano również, że bakterie probiotyczne biorą udział w produkcji witaminy K oraz B12 , a także pełnią istotną rolę w aktywacji układu immunologicznego. Stąd popularne hasło mówiące, że „odporność bierze się z jelit”.

Przeczytaj: Co się dzieje w pierwszych godzinach po przyjściu dziecka na świat?

Jeszcze do niedawna mylnie sądzono, że rozwój mikrobiomu noworodka rozpoczyna się dopiero z chwilą porodu. Dowiedziono jednak, że kolonizacja bakteryjna jelit ma miejsce już w życiu płodowym i wiele w tej kwestii zależy od samej matki, w tym jej ogólnego stanu zdrowia oraz jadłospisu. Jeśli np. ciężarna pozostaje przez dłuższy czas pod wpływem silnego stresu, z powodu infekcji bakteryjnych zmuszona jest zażywać antybiotyki lub stosuje dietę ubogą w błonnik, to może mieć to istotny wpływ na skład mikrobiomu potomstwa. Nie bez znaczenia jest ponadto sam przebieg porodu (siłami natury lub poprzez cesarskie cięcie), a na dalszym etapie także karmienie niemowlęcia (piersią lub mlekiem modyfikowanym).

Kiedy więc warto podawać probiotyki? Zasadniczo każde niemowlę może je otrzymywać. Preparaty te uznaje się za ogólnie bezpieczne i do chwili obecnej nie wykazano, aby ich stosowanie wiązało się z występowaniem poważnych działań niepożądanych.

Istnieją jednak sytuacje, w których w sposób szczególny zaleca się ich podaż. Jedną z nich jest wcześniactwo. Przedwczesny poród stwarza bowiem ryzyko rozwoju martwiczego zapalenia jelita (NEC). Badania natomiast wskazują, że podawanie wcześniakom probiotyków istotnie je ogranicza.

Kolejną grupą niemowląt, w której szczególnie przydane[RP1] będą środki zawierające „dobroczynne” bakterie są dzieci karmione mlekiem modyfikowanym. Także w tym przypadku badacze dowiedli znaczących korzyści płynących z suplementacji probiotyków. Wiadomo bowiem, że u dzieci karmionych wyłącznie mlekiem modyfikowanym kolonizacja jelita „dobrymi” bakteriami, w porównaniu z dziećmi karmionymi piersią, przebiega inaczej, m.in. jest opóźniona. Pokarm matki natomiast sprzyja rozwojowi „dobroczynnych” szczepów Lactobacillus i Bifidobacetrium. Poza tym mleko kobiece samo w sobie zawiera także sporą dawkę bakterii probiotycznych, dzięki czemu ogranicza rozwój bakterii patogennych z rodzaju Enterobacteriaceae czy Clostridium.

Po probiotyki dla niemowląt zaleca się ponadto sięgać w przypadku konieczności zastosowania antybiotyku lub występowania alergii pokarmowych, biegunek, zaparć, a także kolek. Jeśli chodzi o te ostatnie, wykazano, że środki zawierające określone szczepy probiotyczne łagodzą dokuczliwe objawy zarówno u niemowląt karmionych piersią jak i mlekiem modyfikowanym.

Warto wiedzieć: O czym świadczy wygląd niemowlęcej kupki?

Jaki probiotyk dla niemowlaka wybrać? Co zawiera dobry probiotyk?

Wybór probiotyku dla niemowlaka nie powinien być kwestią przypadku. Ponieważ rynek farmaceutyczny oferuje naprawdę pokaźną ilość preparatów tego rodzaju, warto wziąć pod lupę jakość, a w szczególności skład. Probiotyk probiotykowi nierówny i należy o tym pamiętać. Poza rodzajem bakterii istotny jest również gatunek oraz szczep. Zdecydowanie lepiej sięgnąć po preparat, w którego składzie producent deklaruje obecność np. „Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103)” aniżeli „Lactobacillus”. Szczepozależność bowiem w dużym stopniu definiuje działanie danego probiotyku i dlatego też naukowcy cały czas pochylają się nad tematem personalizowanej probiotykoterapii.

Mimo to, tematyka stosowania bakterii probiotycznych u niemowląt nadal pozostaje „w powijakach”. Probiotyki rekomendowane dla najmłodszych zdecydowanie najczęściej zawierają szczepy bakterii kwasu mlekowego: Lactobacillus i Bifidobacterium. W przypadku niemowląt stosowanie poszczególnych preparatów warto skonsultować z lekarzem, który w zależności od potrzeb malucha, pomoże wskazać środek najlepiej dopasowany do małego pacjenta.

Jak podawać probiotyki niemowlęciu?

Ponieważ wielu rodziców zastanawia się jak prawidłowo podawać niemowlęciu probiotyk, wyjaśnijmy i tę kwestię. Jest to niezwykle proste, gdyż większość preparatów probiotycznych dedykowanych najmłodszym dzieciom ma postać kropli. W związku z tym wystarczy podać maluchowi zalecaną liczbę kropel danego specyfiku wprost do buźki lub do mleka. Alternatywę stanowią probiotyki w proszku, czyli tzw. „saszetki”. Biorąc jednak pod uwagę wygodę stosowania, na najwyższym stopniu podium plasują się zdecydowanie krople.

Jak długo można je stosować? Jak to zwykle bywa, odpowiedź brzmi: to zależy. Jeśli nie ma wyraźnych wskazań lekarskich, dziecko urodziło się o czasie i karmione jest mlekiem matki, podawanie probiotyku w celu wspierania ogólnej odporności może odbywać się raz na jakiś czas, np. przez kilka tygodni. Dłuższe suplementowanie najczęściej rekomendowane jest u dzieci urodzonych przedwcześnie lub w przypadku występowania konkretnych dolegliwości, jak np. kolki czy wzdęcia. Warto także pamiętać o podawaniu probiotyków w trakcie antybiotykoterapii, ale i przez pewien czas po jej zakończeniu. To niezmiernie ważne dla odbudowy mikrobiomu.

Probiotyk dla niemowlaka po cc – jakie daje korzyści?

Tak jak wspomniano w pierwszej części artykułu, istotne korzyści z przyjmowania probiotyków na początkowym etapie życia, mogą czerpać niemowlęta urodzone poprzez cesarskie cięcie. Dlaczego? Otóż dzieci, które przychodzą na świat siłami natury, przechodząc przez drogi rodne matki, „chłoną” niemałą dawkę „dobrych bakterii”, które w istotny sposób wpływają na kształtowanie się ich mikrobiomu. Naturalny poród sprzyja kolonizacji jelit noworodka szczepami m.in. z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Enterococcus, bytujących w obrębie dróg rodnych oraz okolic odbytu matki. Natomiast u dzieci rodzonych poprzez cesarskie cięcie obserwuje się znaczącą dominację bakterii bytujących przede wszystkim na skórze, m.in. Staphylococcus i Propionibacterium.

Można zatem uznać, że noworodki, które przychodzą na świat drogami natury mają lepszy „pakiet startowy” niż dzieci urodzone przez cesarskie cięcie, co zresztą potwierdzają badania. Okazuje się bowiem, że rozwój mikrobiomu u tych drugich jest opóźniony w stosunku do dzieci urodzonych siłami natury, a ryzyko rozwoju alergii i infekcji w pierwszych latach życia wyższe. Dlatego też podawanie probiotyków niemowlętom po cesarskim cięciu uznaje się za uzasadnione. Suplementacja dobrej jakości preparatem probiotycznym sprzyja uzyskaniu równowagi mikrobiomu, zarówno w zakresie jakościowym, jak i ilościowym, co ma realne przełożenie na funkcje obronne młodego organizmu. Jeżeli mama nie karmi piersią to na rynku jest już dostępna formuła (mleko modyfikowane) z dodatkiem bakterii z rodzaju Bifidobacterium odpowiednie dla niemowląt urodzonych przez cięcie cesarskie.

Bibliografia:

1. Sadowska-Krawczenko I. Zastosowanie probiotyków w neonatologii. Forum Zakażeń 2016;7(4):295–299.
2. Szałek E, Kaczmarek Z, Grześkowiak E. Wykorzystanie probiotyków we współczesnej farmakoterapii pediatrycznej. Farm Pol, 2010, 66(3): 168-172.
3. Kotlińska A, Huras H. Źródła i rola mikrobioty mleka kobiecego. Przegląd literatury przedmiotu. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2017; 15 (2): 178–180.
4. Szajewska H. Praktyczne zastosowanie probiotyków. Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1, 16–23.
5. Negele K, Heinrich J, Borte M, et al. Mode of delivery and development of atopic disease during the first 2 years of life. Pediatr Allergy Immunol. 2004;15(1):48–54.
6. Jańczewska I, Domżalska-Popadiuk I. Znaczenie kolonizacji bakteryjnej przewodu pokarmowego noworodków donoszonych urodzonych drogą cesarskiego cięcia; Ann. Acad. Med. Gedan; 2014; 44;99-104.

WAŻNA INFORMACJA: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza, bądź innego specjalisty posiadającego kwalifikacje w dziedzinie medycyny, farmacji czy żywienia oraz rozważyć konsekwencje socjalne i finansowe takiej zmiany. Decyzja o zakończeniu karmienia piersią lub połączenia go z karmieniem mlekiem modyfikowanym może zmniejszyć produkcję mleka matki i zmiana tej decyzji w okresie późniejszym może być trudna. Dla zdrowia dziecka należy zawsze przestrzegać wskazówek producenta dotyczących przygotowania, podawania i przechowywania mleka modyfikowanego.