Nietolerancja laktozy to jedna z najczęstszych nietolerancji pokarmowych występujących u dzieci. Spowodowana jest brakiem zdolności lub upośledzeniem wytwarzania przez organizm enzymu laktazy, który jest niezbędny do rozłożenia laktozy – cukru znajdującego się w mleku. Każdy zjedzony przez dziecko posiłek zawierający mleko lub jego przetwory spowoduje nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Co znajdziesz w tym artykule:
Jakie są przyczyny nietolerancji laktozy?
Nietolerancja laktozy objawia się zaburzeniami trawienia i wchłaniania laktozy, co spowodowane jest niedostateczną ilością enzymu laktazy– koniecznej do rozkładu laktozy na glukozę i galaktozę. Kiedy w organizmie brakuje laktazy, laktoza nie ulega rozkładowi i zostaje fermentowana przez bakterie w jelicie grubym. Konsekwencją tego jest tworzenie się gazów i kwasów, które działają drażniąco na błonę śluzową nabłonka jelita. W rezultacie niemowlę cierpiące na to zaburzenie może odczuwać dyskomfort po posiłku, mieć nudności, kolkę, ból brzuszka, biegunkę czy wzdęcia. Nasilenie objawów zależy od indywidualnej aktywności laktazy, ilości spożytej laktozy, mikroflory jelitowej czy czasu, w jakim pokarm jest uwalniany z żołądka. Nietolerancja laktozy może mieć charakter genetyczny lub rozwinąć się w trakcie życia1.
1Nietolerancja laktozy i fruktozy u niemowląt i dzieci. Standardy medyczne/Pediatria, 2017
- Wtórny (nabyty) niedobór laktazy – będący wynikiem chorób lub różnych czynników prowadzących do uszkodzenia nabłonka jelitowego i kosmków jelitowych produkujących laktazę.
- Przejściowy niedobór laktazy – może być spowodowany przemijającą niedojrzałością przewodu pokarmowego u małych niemowląt, głównie wcześniaków. Uważa się, że jest jedną z przyczyn objawów określanych jako kolka jelitowa.
Niebezpieczne objawy nietolerancji laktozy u dziecka
Jeśli laktoza nie jest trawiona lub jest trawiona niedostatecznie, wytworzone w tym czasie gazy i kwasy powodują wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej. Konsekwencją mogą być kolki niemowlęce, bóle brzucha, wzdęcia, nadmierne gazy, przelewanie się w jelitach. Im dawka laktozy jest większa, tym dolegliwości ze strony układu pokarmowego są silniejsze. Objawy mogą pojawiać się nawet kilkanaście godzin po spożyciu posiłku zawierającego laktozę. Pozostałości laktozy wydalane są z kałem, powodując wodnistą biegunkę, która z kolei może utrudniać wchłanianie z pokarmu ważnych składników odżywczych. To dlatego dzieci z nietolerancją laktozy są szczególnie narażone na niedożywienie2.
2Nietolerancja laktozy u niemowląt, dzieci i młodzieży. Aktualne (2006) stanowisko Amerykańskiej Akademii Pediatrii
Bezpieczna dieta
Wyeliminowanie laktozy z jadłospisu dziecka, u którego potwierdzono jej nietolerancję, spowoduje ustąpienie dokuczliwych objawów. Wykluczenie mleka i jego przetworów z menu dziecka niesie jednak za sobą ryzyko niedoboru wapnia, niezbędnego do prawidłowej mineralizacji kości i metabolizmu. Dieta pozbawiona laktozy może upośledzić wchłanianie wapnia w organizmie. Brak jest jednak jednoznacznych badań, które określają wpływ stosowania diety bezlaktozowej w okresie dzieciństwa na ryzyko wystąpienia osteoporozy w okresie starości. W leczeniu nietolerancji laktozy można zastosować dietę bezlaktozową. Lekarz zlecający dietę powinien zadbać o odpowiednią dzienną dawkę wapnia w postaci innych niż mleko produktów spożywczych lub ewentualną suplementację wapniem. Dobrze sprawdzają się bezlaktozowe mleka modyfikowane dopasowane do potrzeb.