Ulewanie u niemowlęcia. Poradnik dla rodziców – jak postępować, kiedy zgłosić się do lekarza?

Ulewanie to niezależne od woli dziecka przemieszczanie się treści żołądkowej do jamy ustnej i/lub nosa.  Ulewania występujące co najmniej 2 razy na dobę przez przynajmniej 3 tygodnie stwierdza się nawet u 67% niemowląt w wieku do 4 miesięcy¹

Czym jest ulewanie pokarmu?

Ulewanie objawia się powolnym wypływaniem z ust części pokarmu, który dziecko przed chwilą zjadło.  Najczęściej występuje zaraz po karmieniu, ale może pojawić się także po godzinie od zakończenia przystawienia do piersi. Ulana treść wyglądem przypomina pokarm mamy, ale może mieć także nieco inną konsystencję i lekko kwaśny zapach (zależy to od czasu, jaku upłynął od karmienia do epizodu ulania). Ulewanie nie powoduje bólu i dyskomfortu u dziecka. Nie wpływa także na rozwój niemowlaka. 

Przyczyny ulewania u niemowląt

Fizjologiczne ulewanie pokarmu przez niemowlaka najczęściej wiąże się z niedojrzałością układu pokarmowego. Zwieracz przełyku nie jest jeszcze w stanie zatrzymać pokarmu w żołądku o małej pojemności, co sprawia, że połknięte mleko cofa się do jamy ustnej i wypływa na zewnątrz.
Innymi przyczynami ulewania u niemowląt są:

• szybkie i  łapczywe pobieranie pokarmu, z czym wiąże się połykanie dużej ilości powietrza przez dziecko (może to wynikać z niewłaściwej techniki karmienia piersią);
• nawał pokarmu w piersi, co sprzyja przejedzeniu się malucha (duża ilość pokarmu nie mieści się w małym żołądku). 

Jak rozpoznaje się ulewanie?

Do zdiagnozowania ulewania u dziecka wymagane jest spełnienie dwóch kryteriów u zdrowych niemowląt w wieku pomiędzy 3. tygodniem a 12. miesiącem życia. Pierwsze kryterium – epizod ulewania pojawia się 2 i więcej razy dziennie przez 3 i więcej tygodni. Drugie kryterium to brak odruchów wymiotnych, brak krwi w ulanym pokarmie lub fusowatej treści, zachłyśnięcia, bezdechu, zaburzeń rozwoju, zaburzeń połykania, nieprawidłowej pozycji ciała.

Czy ulewanie jest niebezpieczne?

Ulewanie fizjologicznie nie jest zagrożeniem dla dziecka. Niemowlę ulewa treść o objętości około 5 ml (1-2 łyżeczki), co nie wpływa na stan jego odżywienia i nie wiąże się ze spadkiem masy ciała czy zahamowaniem wzrostu. To, co może niepokoić to bardzo uporczywe ulewania lub wymioty, które świadczą o problemie. Nadmierne ulewania (refluks) mogą prowadzić do podrażnienia błony śluzowej przełyku i gardła. Z kolei zagrożeniem przy wymiotach jest odwodnienie niemowlęcia. W obu przypadkach wymagana jest konsultacja z lekarzem.

Sposób na ulewanie u niemowlęcia karmionego piersią

Karmienie piersią w żadnym wypadku nie jest przeciwwskazane, gdy dziecko męczą ulewania. Wręcz przeciwnie – należy dalej karmić maluszka mlekiem mamy. To,  co należy zmienić to technika przystawiania dziecka do piersi. Warto skorygować ją u doradcy laktacyjnego lub położnej – być może mama niej jest świadoma niektórych błędów, które popełnia karmiąc niemowlę piersią. W ograniczeniu ulewania pomocny jest także preparat zagęszczający mleko mamy, który zwiera mączkę z nasion drzewa świętojańskiego. Składnik ten sprawia, że  mleko mamy staje się gęste, przez co utrudnione jest cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku i jamy ustnej. Skuteczność mączki chleba świętojańskiego została potwierdzona w badaniach. Preparat może być podawany tuż przed karmieniem piersią lub jako dodatek do odciągniętego mleka kobiecego. Jeśli niepokoją Cię nadmierne ulewania dziecka, porozmawiaj z pediatrą o możliwości podawania mu preparatu zagęszczającego, dietetycznego środka spożywczego specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego w przypadku skłonności do ulewania u noworodków, niemowląt i dzieci, które są karmione piersią.

Kiedy ulewanie mija?

Niemowlęta w wieku Najmłodsze niemowlęta4. miesiąca życia ulewają najczęściej. Z każdym kolejnym miesiącem skala problemu maleje. Większość niemowląt przestaje ulewać, gdy przewód pokarmowy zaczyna sprawniej funkcjonować, czyli około 6. miesiąca życia. Bywa jednak tak, że ulewania męczą dziecko nawet do pierwszych urodzin. U ponad 90% dzieci w wieku 12-15 miesięcy problem ulewania znika całkowicie. 

¹Vandenplas Y, Rudolph CD, Di Lorenzo C i wsp. Pediatric gastroesophageal reflux clinical practice guidelines: joint recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (NASPGHAN) and the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN). J Pediatr Gastroenterol Nutr 2009;49:498-547.