Noworodek nie chce spać – dlaczego? Jak uśpić noworodka?

Noworodek nie chce spać w nocy – przyczyny

Okres noworodkowy i niemowlęcy to czas, kiedy dzieci śpią najwięcej. Sen jest niezbędny dla dziecka, ponieważ w tym czasie jego organizm tylko się regeneruje po aktywnym dniu, ale również rozwija. Nie bez przyczyny mówi się też, że w ciągu nocy dzieci rosną, ponieważ to właśnie w tym czasie następuje największy wyrzut hormonu wzrostu. Jeśli dziecko nie chce spać, nie potrafi zasnąć i często się wybudza, może to mieć wpływ zarówno na jego zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. W wyniku zmęczenia maluch bywa rozdrażniony i nadmiernie pobudzony, co powoduje szereg problemów w komunikacji z nim i zaburza rytm życia całej rodziny.

Kiedy zauważy się u swojego malucha kłopoty ze snem, warto przyjrzeć się kilku kwestiom dotyczącym snu:

• Godziny kładzenia spać – czy są stałe czy nieregularne?
• Czasu od położenia do zaśnięcia – ile maluchowi zajmuje zaśnięcie?
• Godziny budzenia się – czy budzi się o stałych porach?

Zachowanie regularności jest ważne dla dziecka – każde odchylenie od standardów może bowiem powodować problemy i rozchwiania w jego rytmie dobowym.

• Warunki, w jakich śpi dziecko (rodzaj łóżka i materaca, oświetlenie pomieszczenia, hałas, temperatura otoczenia) – czy jest szansa, że coś przeszkadza mu w spaniu? Czy stworzone dla niego warunki sprzyjają relaksowi i zasypianiu?
• Jak wygląda rytuał i jakie są nawyki przed położeniem dziecka spać – czy maluch ma szansę się wyciszać i uspokajać, czy rodzice są spokojni podczas kładzenia spać?
• Czy dziecko przed snem jest najedzone, przewinięte, w wygodnym stroju?
• Dieta matki (w przypadku karmienia piersią) – czy nie powoduje niestrawności, bólów brzucha, alergii itp.

O ile rytm dobowy niemowląt zmienia się samoistnie wraz z wiekiem, o tyle pewne sytuacje są zależne wyłącznie od opiekunów i tego, jak oni – można powiedzieć – będą go prowadzili.

Problemy z zasypianiem – czy to kolki?

Straszeni są nimi niemal wszyscy świeżo upieczeni rodzice. Kolki niemowlęce bywają prawdziwą zmorą okresu noworodkowego i niemowlęcego. Ich przyczyny nie są do końca znane – choć najczęściej wskazuje się na niedojrzałość układu pokarmowego dziecka – ale objawy aż za dobrze – rozdrażnienie, płaczliwość, bóle brzuszka i nieutulony płacz są typowe dla tego zjawiska. Jeśli więc 3 tygodniowe dziecko nie chce spać, a do tego jest wyjątkowo nerwowe i płaczliwe, bardzo prawdopodobne, że dokucza mu właśnie kolka, najczęściej pojawiająca się w okresie od kilku tygodni do około 5. miesiąca życia dziecka.

Kolki bardzo często pojawiają się o stałych porach, a bywa, że wypada ona właśnie wieczorem lub w nocy. Dyskomfort, jaki odczuwa dziecko w związku z bólem i kłuciem w brzuchu, znacznie utrudniają zasypianie, co może zaburzyć cały jego dobowy schemat i być przyczyną tego, że dziecko jest śpiące, ale nie chce spać. Dyskomfort w połączeniu ze zmęczeniem tworzy wyjątkowo trudne warunki dla dziecka. Warto więc przyjrzeć się diecie mamy i dziecka, jego zachowaniu podczas karmienia oraz po nim, aby zminimalizować ryzyko powstawania kolek.

Zobacz także: Kolki u noworodka – co robić?

Noworodek nie chce spać w dzień – jak mu pomóc?

Noworodek śpi zazwyczaj od 16 do 20 godzin dziennie, około 7 lub więcej razy na dobę. Nie ma ustalonego rytmu dnia i nocy, tylko kieruje się własnym. Zazwyczaj jedna faza snu trwa około 60 minut, a wraz z czuwaniem fazy rozkładają się na 3 lub 4 w ciągu dnia. To, ile noworodek śpi, ma ogromne znaczenie dla jego fizycznego i psychicznego zdrowia, rozwoju, a nawet ma wpływ na przyszłość. Dzieci, które w tym wieku regularnie śpią, mają większą odporność zarówno zdrowotną, jak i emocjonalną. Niedobory snu mogą z kolei niekorzystnie wpływać na rozwój – dziecko może tracić na wadze mimo odpowiedniej diety, a także mieć problemy z przyswajaniem nowych umiejętności.

Dlatego tak ważne jest, by w ciągu dnia noworodek również spał. Warto zrobić wszystko, by stworzyć ku temu jak najlepsze warunki. Co może pomóc?

• Odpowiednia temperatura w pomieszczeniu. Wskazane są spacery na świeżym powietrzu, podczas których dziecko w wózku lub nosidle jest kołysane, co je uspokaja, wycisza i relaksuje.
• Cisza w porach drzemki. Jakkolwiek warto przyzwyczajać malucha do różnych warunków, należy również uszanować jego potrzeby i umożliwić mu ich spełnienie, a jedną z najważniejszych jest właśnie potrzebna snu i spokoju.
• Wygoda dziecka – maluch z pewnością nie zaśnie ani głodny, ani z pełną pieluszką. Warto więc przygotować go tak, jak do snu wieczornego, choć oczywiście nie musi być po kąpieli i w piżamce.
• Jeśli dziecko położone w łóżeczku płacze i nie potrafi zasnąć – oznacza to, że być może potrzebuje czegoś więcej, by się wyciszyć, np. zasłoniętych okien czy bliskości rodzica. Maluch nie przyzwyczaja się do noszenia – potrzebuje czułości i ciepła rodzica, które zapewniają mu bezpieczeństwo. Dlatego czasem warto wziąć dziecko w ramiona i po prostu utulić do snu.

Niepisana zasada jest taka, że jak maluch potrzebuje – to zaśnie zawsze i wszędzie. Jeśli jednak widać, że dziecko jest śpiące, ale nie potrafi zasnąć, należy zwrócić uwagę, czy wszystkie jego potrzeby są zaspokojone lub czy przyczyną jego problemów nie ma podłoża zdrowotnego, szczególnie jeśli sytuacja się powtarza i eskaluje.

Sprawdź także: Jak tworzy się odporność?

Niechęć do spania u dziecka – skąd się bierze?

Niemowlęta śpią inaczej niż dorośli. Przede wszystkim, ich sen jest dostosowany do umysłowego i fizycznego rozwoju i jest skojarzony z ich biologicznymi potrzebami. Niemowlęta pozostają także w przez większość czasu w fazie snu płytkiego, co prawdopodobnie służy intuicyjnemu wybudzaniu się w niesprzyjających sytuacjach, np. przez głód, niewygodę, w niebezpiecznych dla niego sytuacjach. To właśnie poczucie dyskomfortu może być przyczyną niechęci do spania.

Dziecko jest śpiące, ale nie chce spać

Jeśli więc niemowlę nie chce spać, być może jest to spowodowane właśnie jego wrażeniem zagrożenia. Warto wiedzieć, że noworodki i niemowlęta nie mają poczucia jego przemijania – dla nich jedna zła sytuacja oznacza wieczność, w ich świadomości nie ma takiego pojęcia, jak „to minie”. Jeśli więc dziecko czuje potrzebę przytulenia, a rodzic nie przychodzi – czuje się opuszczone, samotne. Tak samo w sytuacji odczuwania głodu (nie ma tu miejsca na „zaczekaj”) czy też w przypadku migawek przykrych wydarzeń, np. związanych z nadmiernym hałasem, który wybudził z drzemki. Wówczas maluch, bojąc się powtórki, może mieć obawy przed ponownym zaśnięciem.

Oczywiście, powody mogą być również inne, np. ból brzuszka czy zaparcia. Wówczas należy zwrócić uwagę na dietę oraz charakterystyczne zachowanie – podkurczanie nóżek, prężenie się, płaczliwość, nadmierne gazy.

Dziecko nie chce spać, bo jest przebodźcowane

Zbyt silna stymulacja dziecka może prowadzić do przebodźcowania, co ma związek z nadmierną ekspozycją na różne odczucia fizyczne i emocjonalne. Trudno wymagać od dziecka, by zasnęło natychmiast po intensywnej zabawie, także kontakt z ekranami, dynamicznymi obrazami, dźwiękami i kolorami może u niego wywoływać rozstrój emocjonalny. Dlatego tak ważne jest dawkowanie dziecku atrakcji i wyciszenie go przez zaśnięciem.

Usypianie niemowlaka – sprawdzone sposoby

Jak każdy, niemowlę najlepiej zaśnie w warunkach spokoju, ciepła i pełnego zrelaksowania. Jak zostało wspomniane, nie może być głodne ani brudne, musi mu być wygodnie, a przede wszystkim – musi czuć się bezpiecznie. Wiele dzieci lubi zasypiać przy piersi, inne na rękach, jeszcze inne w mig zasypiają przy wszelkich szumach, np. pralki, suszarki czy specjalnych zabawek. Nie ma jednej sprawdzonej metody na usypianie niemowlaka – poza spełnieniem jego niezbędnych potrzeb – jest to kwestia bardzo indywidualna.

Dziecko nie chce spać – kiedy do lekarza?

Warto wybrać się do lekarza wtedy, kiedy sytuacje z niemożnością zaśnięcia stają się nagminne i mimo podjęcia wszelkich starań i zapewnienia jak najlepszych warunków do snu niemowlę nie chce spać, a do tego rozpaczliwie płacze. Może to być znak, że coś męczy jego organizm.

Warto wiedzieć, że powody tego, że dziecko nie chce spać w nocy, mogą być zarówno dość prozaiczne, jak i takie, które będą wymagały konsultacji lekarskiej. Bardzo ważne jest również to, by rodzice mieli świadomość, że maluch, który kategorycznie odmawia snu w nocy lub też nie potrafi zasnąć nie robi tego na złość – nie manipuluje, nie bada rodziców, nie sprawdza ich granic. Płacze, wierci się, wybudza, czasem pręży i krzyczy, ale nie potrafi inaczej wyrazić dyskomfortu, swojego zmęczenia i związanej z nimi frustracji. Dlatego ważne jest, by rodzice – mimo iż bywa to naprawdę trudne – wykazali się empatią i, zamiast denerwować, próbowali znaleźć przyczynę zaburzeń snu u noworodka.

Źródła:

K.J. Marcdane, R.M.Kliengman, H.B.Jenson, R.E. Behrman Sen prawidłowy oraz zaburzenia snu u dzieci, [w:] Nelson Pediatria, str. 60-62.

E. Januszewska, Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży – diagnoza i wybrane formy terapii [w:] K. Maciąg, M. Maciąg, Zadania i wyzwania medycyny – charakterystyka problemów i postępowanie terapeutyczne, str. 153.