Przepuklina pępkowa to bardzo częsta dolegliwość wśród dzieci, w szczególności u wcześniaków. Zazwyczaj ta przypadłość samoistnie znika wraz z kolejnymi dniami i miesiącami życia niemowlęcia, dlatego początkowo lekarze rekomendują jedynie obserwację. Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeśli u malucha zdiagnozowano dużą przepuklinę pępkową lub gdy pojawiają się inne symptomy. Wówczas bezzwłocznie należy skontaktować się z pediatrą, ponieważ niezbędna może się okazać operacja. Dowiedz się, jakie są powody powstawania przepukliny pępkowej u niemowląt i jakie są jej objawy.
Co znajdziesz w tym artykule:
Jakie są przyczyny występowania przepukliny pępkowej u niemowląt?
Przepuklina pępkowa to niewielka i niegroźna wada wrodzona. Wszystko zaczyna się od tego, że kiedy dziecko znajduje się jeszcze w brzuchu mamy, to jelita początkowo dojrzewają i kształtują się na zewnątrz jamy brzusznej płodu. Dopiero po jakimś czasie zaczynają one układać się w brzuszku maluszka, a cały proces odbywa poprzez pierścień pępkowy, który zarasta przed przyjściem noworodka na świat lub chwilę po jego narodzinach. I właśnie wtedy, gdy pierścień pępkowy nie zrośnie się na czas lub zrost nie będzie odpowiednio mocny, może powstać przepuklina pępkowa, czyli mały balonik na pępku.
Mitem jest, że do powstania przepukliny pępkowej u niemowlęcia przyczynia się nieprawidłowe podwiązanie pępowiny po narodzinach dziecka lub jego częsty płacz. Warto wiedzieć, że noworodki, a w szczególności maluchy urodzone przedwcześnie oraz niemowlęta z bardzo małą masą ciała, charakteryzują się tym, że ich mięśnie brzucha nie są w pełni dojrzałe, a w efekcie bardzo słabe. Kiedy dziecko zacznie płakać, krzyczeć czy po prostu robić kupkę z dużym wysiłkiem, w jego brzuszku wytwarza się ciśnienie, które powoduje, że jelita przesuwają się do przodu, a niektóre ich części mogą przejść przez otwór w pierścieniu pępkowym. W ten sposób stają się widoczne poza układem pokarmowym. Trzeba zaznaczyć, że zarówno krzyk, jak i płacz nie powodują powstania przepukliny, a jedynie wzmacniają jej objawy.
Jakie są objawy przepukliny u niemowląt?
Po przyjściu niemowlęcia na świat przepuklina pępkowa może nie być widoczna na pierwszy rzut oka. Niekiedy zdarza się, że można ją zauważyć dopiero po kilku dniach, a nawet tygodniach. Widoczny jest wtedy mały obrzęk albo balonik przy pępku, który zwiększa się przy napinaniu przez dziecko brzuszka (płacz, zaparcia), a zmniejsza się, kiedy niemowlę śpi lub jest zrelaksowane. Czasem przepuklina przybiera postać malutkiej wypukłości wyczuwalnej pod placem, ale czasem może ona mieć wielkość nawet około 2 centymetrów.
Jeśli ze zmianą nic się nie dzieje, rodzice mogą być spokojni, ponieważ maluch nawet nie będzie czuł, że na jego pępku jest wybrzuszenie – nawet przy dotykaniu przepukliny pępkowej niemowlę powinno być spokojne. Mimo wszystko dla dobra dziecka i dla spokoju rodziców warto skontaktować się z lekarzem pediatrą, który ewentualnie potwierdzi, że balonik na pępku to przepuklina pępkowa oraz podpowie, jak postępować z niemowlęciem, które ma ją zdiagnozowaną.
Przepuklinę pępkową diagnozuje się na podstawie przede wszystkim objawów – w okolicach pępka widoczne jest miękkie wybrzuszenie, które znika pod naciskiem i nie powoduje bólu. Dla uzasadnienia swojego rozpoznania pediatra może zarekomendować wykonanie badania USG brzuszka dziecka lub zdjęcia rentgenowskiego.
Chociaż przepuklina pępkowa nie stwarza zagrożenia dla zdrowia małego dziecka, niekiedy zdarzają się sytuacje, że nie daje się ona schować do wnętrza brzuszka, co w efekcie może doprowadzić do uwięzienia jelit. W takich przypadkach u niemowlęcia mogą pojawić się:
- wymioty,
- rozdrażnienie,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- gorączka.
Mimo że takie sytuacje zdarzają się dość rzadko, to wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem pediatrą – maluszkowi może grozić m.in. niedokrwienie jelita.
Przeczytaj również
Jakie są sposoby leczenia przepukliny pępkowej u niemowlęcia?
W momencie gdy u malca stwierdzono bardzo małą przepuklinę pępkową, eksperci rekomendują, aby rodzice układali niemowlę na brzuszku i obserwowali, czy balonik znika. Taka pozycja motywuje mięśnie brzucha do pracy i ich wzmacniania, dodatkowo powoduje też, że jelita są wtedy odpowiednio uciskane, a dzięki temu nie mogą już tak łatwo przedostać się poza jamę brzuszną. Kluczowe jest również, aby rodzice nie dopuścili do sytuacji, gdy dziecko nagle i bardzo intensywnie zacznie unosić się krzykiem lub płaczem. Warto także zadbać o odpowiednią dietę. Wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia malucha oraz kontynuacja tego sposobu żywienia dziecka przy jednoczesnym wprowadzaniu do jego diety pokarmów uzupełniających jest zalecane przez wszystkie najważniejsze organizacje zajmujące się zdrowiem i żywieniem najmłodszych, m.in. Światową Organizację Zdrowia (WHO) czy Amerykańską Akademię Pediatrii (AAP). Ta rekomendacja jest uzasadniona m.in. tym, że dzięki swojej kompleksowej kompozycji matczyny pokarm dostarcza młodemu organizmowi kluczowe składniki odżywcze (z wyjątkiem witamin D i K, które należy suplementować zgodnie z zaleceniami lekarza) wspierające jego prawidłowy wzrost i rozwój. Prawidłowa dieta w pierwszych latach życia dziecka jest bardzo ważna, ponieważ pomaga eliminować zaparcia i unikać pojawienia się kolek.
Jeśli przepuklina pępkowa jest niewielkich rozmiarów i dość łatwo ją wepchnąć przez pierścień pępkowy, lekarz pediatra prawdopodobnie zarekomenduje na początek jedynie obserwację pępka dziecka. Ważne są przy tym regularne wizyty kontrolne u lekarza prowadzącego oraz stały kontakt z nim. Zazwyczaj u dzieci do 2. roku życia przepuklina pępkowa samoistnie zanika – wszystko spowodowane jest tym, że mięśnie brzuszka są coraz mocniejsze. Bywa, że jeśli przepuklina pępkowa jest dość duża, pediatra może zalecić przyklejenie specjalnego plastra na pępek, który uciska i wzmacnia mięśnie brzuszne. Polega to na tym, że przepuklinę wkłada się do wnętrza brzuszka i nakleja się wtedy ten specjalny plaster, jednak trzeba mieć na uwadze, że ten sposób nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty, a nawet może spowodować podrażnienia skóry czy alergie.
Operacja przepukliny pępkowej u niemowląt – na czym polega?
Jeśli u niemowlęcia została zdiagnozowana przepuklina pępkowa, a jej wielkość jest większa niż 2 centymetry lub lekarz zaobserwował uwięzienie jelit, specjalista może zalecić wykonanie zabiegu chirurgicznego. Mimo że jest to operacja, nie jest ona bardzo złożona – trwa niecałą godzinę i wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym. Podczas zabiegu chirurg robi niewielkie nacięcie na powstałym wybrzuszeniu w okolicach pępka, a następnie wkłada wystające jelita do jamy brzusznej i odpowiednio zaszywa mięśnie.
Jeśli nie ma żadnych przeciwskazań, dziecko może opuścić szpital już w drugiej dobie po zabiegu. Powrót do zdrowia niemowlęcia po leczeniu operacyjnym przepukliny pępkowej trwa zazwyczaj kilka tygodni. W tym rodzice czasie powinni zatroszczyć się o maluszka i zadbać, aby nie wybuchał płaczem i zbytnio się nie prężył – warto ograniczyć wszelkie ruchy dziecka na ten czas. Wsparciem przy kuracji jest także lekkostrawna dieta. Rana po zabiegu przepukliny pępkowej powinna się zagoić po około 14 dniach i może po niej pozostać jedynie niewielka blizna. W razie jakichkolwiek problemów lub zaniepokojenia rodziców po operacji przepukliny pępkowej u dziecka powinni oni jak najszybciej skontaktować się z lekarzem pediatrą.